Φιλάρετος ηγούμενος μονής Κωνσταμονίτου (1890-1963)

Tα δύο συνεχόμενα έτη, 2012 και 2013, είναι για ένα άξιο τέκνο της Ημαθίας επετειακά.

Αναφερόμαστε στον Όσιο Γέροντα Φιλάρετο τον Κωνσταμονίτη, που γεννήθηκε στο χωριό που τότε ονομαζόταν Τσιόρνοβο, η σημερινή Φυτειά, το κεφαλοχώρι αυτό του Βερμίου.Το 1912, στις 26 Οκτωβρίου, την ημέρα του Μυροβλύτη πολιούχου της Συμβασιλεύουσας Θεσσαλονίκης, και ενώ η πόλη πανηγύριζε την απελευθέρωσή της από τον Οθωμανικό ζυγό, από τον αρχιστράτηγο και ελευθερωτή Κωνσταντίνο, διάδοχο τότε του βασιλικού θρόνου της φιλτάτης πατρίδας μας Ελλάδας, ο εικοσάχρονος περίπου Αντώνιος Μάστορας, που μόλις είχε επιστρέψει από την Αμερική με πλοίο στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, αναχωρούσε για το Περιβόλι της Παναγίας. Με  το ίδιο καράβι επέστρεφαν στην πατρίδα Ελλάδα και άλλοι συνομήλικοι. Εκείνοι θα γύριζαν στην οικογενειακή θαλπωρή, αλλά ο Αντώνης από καιρό το σχεδίαζε και τώρα έβαζε σε εφαρμογή να φύγει στο Άγιο Όρος και να γίνει μοναχός. Πού έμαθε ο Αντώνης για τον ιερό Άθωνα και τι τον έκανε να αναχωρήσει για εκεί ποτέ δεν θα το μάθουμε πλέον. Ποτέ ο ίδιος δεν το φανέρωσε. Ήταν κάποιο όραμα, μήπως ήταν εμφάνιση της Θεοτόκου, γνώρισε κάποιον αγιορείτη γέροντα; Μόνο εκείνος το ήξερε. Ποτέ δεν αναφέρθηκε σε αυτό. Μεταφορικό μέσο για το Άγιο Όρος μέχρι την Αρναία της Χαλκιδικής δεν ξερουμε. Από εκεί και πέρα στοίχισε έναν χαλκιδικιώτη αγωγιάτη, φόρτωσαν την βαλίτσα του στο υποζύγιο, και ξεκίνησαν ένα ταξίδι, που για τον Αντώνη δεν θα είχε γυρισμό.Ήταν 26 Οκτωβρίου 1912 όταν ο Αντώνης εγκατέλειπε την επίγεια πατρίδα, για τον επίγειο Παράδεισο, το Περιβόλι της Παναγίας.

Στις 28 Ιανουαρίου/10 Φεβρουαρίου 1963 ο αρχιμανδρίτης Φιλάρετος αναχώρησε για την αιώνια πατρίδα, τον ουρανό. Στα 51 αυτά έτη επίγειας βιοτής ένας ακόμα άγιος ανδρώθηκε στο Άγιο Όρος. Κατά το έτος 1890, στο χωριό του Βερμίου Τσιόρνοβο, ο Γεώργιος Μάστορας και η Αικατερίνη Στεργίου έφεραν στον κόσμο ένα αρσενικό παιδί, που έλαβε το όνομα Αντώνιος κατά το άγιο βάπτισμα. Στην ηλικία των 22 ετών, ο Αντώνης, με εντολή του μεγαλομάρτυρα στρατηλάτη της Συμβασιλεύουσας, του μυροβλύτη Αγίου Δημητρίου, εγγράφεται ως δόκιμος στο Μοναστήρι του Αγίου Στεφάνου, στο άγιο όρος του Άθωνος.

Το μοναστήρι του Κωνσταμονίτου, τα χρόνια εκείνα δεν μπορούμε να πούμε. ότι περνούσε και την καλύτερη πνευματική του περίοδο. Οι αγιορείτες πατέρες, με τον χαρακτηριστικό ευφυή και εκφραστικότατο τρόπο τους, απέδιδαν την κατάστασή του με φράσεις που δανείζονταν από τους κατ’ ήχον αναβαθμούς του κυριακάτικου όρθρου. «Τι γίνεται στού Κωνσταμονίτου;» ρωτούσε ο ένας, για να απαντήσει ο άλλος «επί οίκον Δαβίδ φόβος μέγας» ή, σε άλλη περίπτωση, «επί οίκον Δαβίδ τα φοβερά τελεσιουργείται».

Ήταν οι εποχές δύσκολες. Τα μοναστήρια τα κουμάνταραν οι προιστάμενοι – ισόβιοι ηγουμενοσύμβουλοι – ενώ οι ηγούμενοι περιορίζονταν σε ελάχιστα λειτουργικά καθήκοντα, «για το μπαστούνι», όπως χαρακτηριστικά έλεγαν στο Άγιο Όρος. Ακόμα και για την εξομολόγηση των μοναχών, καλούσαν εξωτερικούς πνευματικούς – εξομολόγους, ασκητές από τις αγιορειτικές σκήτες, εγνωσμένης και γνωστής παναγιορειτικά πνευματικότητος. Όλη η διοίκηση, αλλά και το ταμείο, βρισκόταν στα χέρια του πιο ισχυρού προισταμένου, ο οποίος μπορούσε να αλλάξει τον ηγούμενο, όποτε ήθελε, αν δεν υπήκουε!; Νόμος στο μοναστήρι ήταν το δικό του θέλημα. Παράδοξη, για τα μοναστικά δεδομένα, και τραγική για μοναχό κατάσταση! Ο μοναχός, που οφείλει να υπακούει στον γέροντα και ηγούμενο του, να διατάζει και να έχει αυτός τον πρώτο λόγο. Αυτά γινόταν και στην Ιερά Μονή Κωνσταμονίτου, όπου «κυβερνούσε» ο μοναχός που το όνομά του υποκρύπτεται μέσα στα λόγια των αντιφώνων.

Όμως εκείνες οι εποχές ανέδειξαν αγίους ηγουμένους, τον Γέροντα Ιερώνυμο στην Σιμωνόπετρα, τον Αρχιμανδρίτη Αθανάσιο στην Μονή Γρηγορίου, τον ηγούμενο Κοδράτο στην Μονή Καρακάλλου. Καί φυσικά, τον αγίας μνήμης γέροντα Φιλάρετο. Ο ηγούμενος, στα αγιορειτικά μοναστήρια, έχει το πρώτο στασίδι στο Καθολικό, δίπλα ακριβώς στον ηγουμενικό θρόνο. Εκεί ήταν και η θέση του πατρός Φιλαρέτου. Και στις επίσημες ημέρες, εορτές και πανηγύρεις, και Κυριακές, ο ηγούμενος ενδύεται τον επίσημο, πορφυρό συνήθως ή μέλανα, μανδύα του και ανεβαίνει στον θρόνο του. Στου Κωνσταμονίτου όμως, ο παπα-Φι-λάρετος πότε δεν φόρεσε τον ηγουμενικό μανδύα, παρά μόνον την ημέρα που ενθρονίστηκε από την Ιερά Κοινότητα στον θρόνο του Αγίου Στεφάνου. Και για «στασίδι του» είχε επιλέξει μία γωνία μέσα στο ιερό βήμα, πίσω από την τεμπλαία εικόνα της Θεοτόκου. Λειτουργούσε απλά, σαν ιερομόναχος, κάθε ημέρα, όλα τα χρόνια της επίγειας ιερωσύνης του, και όταν δεν είχε εκφωνήσεις, στεκόταν όρθιος στην ίδια πάντα θέση. Ρωτήσαμε στο μοναστήρι του και ζητήσαμε να δούμε τον ηγουμενικό μανδύα του ηγουμένου Φιλαρέτου, αλλά στο Κωσταμονίτου δεν υπήρχε καν μανδύας. Όταν τον χρειαζόταν, δανείζονταν από την Μονή Ξενοφώντος, μέχρι τελευταία. Ο πατήρ Φιλάρετος ήταν μικρού αναστήματος, με στρογγυλό πρόσωπο, πυκνή γενειοφυία, δασέα φρύδια, φωτεινά μάτια. Πράος, γλυκύς, ταπεινός, άκακος, προσηνής, ολιγόλογος.

Πέρασε, σαν δόκιμος, από το διακόνημα του μαγείρου σε μετόχι της Μονής, και ως μοναχός, από το «διακόνημα των αρχαρίων», το βαρύ διακόνημα του εκκλησιαστικού, μέχρι που έλαβε την ιερωσύνη, και τελικά το ισόβιο διακόνημα του ηγουμένου.

Ως ηγούμενο, τον εύρισκαν οι προσκυνητές στην αυλή του μοναστηριού, και δεν μπορούσαν να καταλάβουν ότι αυτός ο απλούτσικος και ατημέλητος μοναχός ήταν ο ηγούμενος της Μονής. Όμως, κάποια στιγμή, σε φώναζε κοντά του και σε φανέρωνε πράγματα που τα είχες καλά κρυμμένα μέσα στο βάθος της ψυχής σου. Και τα έλεγε με τέτοια αφοπλιστική αθωότητα που δεν μπορούσε κανείς να τον αμφισβητήσει.

Οι εκκλησιαστικές λειτουργικές συνάξεις, οι Ακολουθίες, στον ιερόν Άθωνα, προαναγγέλονται με την κρούση του ταλάντου, τρεις φορές, και της καμπάνας δύο. Καμπάνα, τάλαντο-τάλαντο-τάλαντο, καμπάνα. Ο παπα-Φιλάρετος από την πρώτη καμπάνα κατέβαινε στο Καθολικό, την κεντρική εκκλησία της Μονής, και περίμενε. Όμως αυτό σκανδάλιζε τον εντεταλμένο μοναχό, τον εκκλησιαστικό, ο οποίος ήθελε μόνος του μέσα στην εκκλησία και απερίσπαστος από την παρουσία άλλων προσώπων, να ανάψει τα καντήλια και γενικά να ετοιμάσει τον ναό για την επόμενη ακολουθία. Δεν ήταν σπάνιο, σε μερικές περιπτώσεις, όταν πλέον ήταν ο πατήρ Φιλάρετος μεγάλης ηλικίας, να ξυπνάει νωρίτερα και να ζητάει από τον εκκλησιαστικό να σημάνει και να ανοίξει την εκκλησία, γιατί πέρασε … η ώρα …Οι επίσημοι της εποχής εκφράζονταν με τα πλέον επαινετικά σχόλια για τον όσιο εκείνον άνθρωπο του Θεού.

Ήταν καθιερωμένη η αντίληψη ότι ο γέρο-Φιλάρετος, ο ηγούμενος της Κωνσταμονίτου, ήταν στην εποχή του ο αγιότερος ηγούμενος στο Άγιο Όρος, όπως είχε καταθέσει την μαρτυρία του ο Σωτήριος Σχοινάς, μεγαλο-εκδότης από τον Βόλο, που εξέδιδε εκείνα τα χρόνια το εξαιρετικό περιοδικό «Αγιορειτική Βιβλιοθήκη».Τα χρόνια κύλησαν. Το έτος 1963 θεωρήθηκε από τον τότε οικουμενικό πατριάρχη Αθηναγόρα τον μεγαλοπρεπέστατο ως επετειακό έτος για τον ιερό Άθωνα. Συμπληρώνονταν χίλια έτη από την ίδρυση, από τον Όσιο Αθανάσιο και τον αυτο-κράτορα Νικηφόρο Φωκά, της Μεγίστης Λαύρας. Το έτος αυτό ήταν και το τελευταίο της επίγειας ζωής του οσίου Φιλαρέτου. Στις 28 Ιανουαρίου (Φεβρουαρίου 10) το 1963, ο Κύριος κάλεσε κοντά του και τον πατέρα Φιλάρετο.

Στην αγιορειτική Μονή του Κωνσταμονίτου συχνοί είναι οι προσκυνητές μέχρι σήμερα που βρίσκουν την τιμία κάρα του αγίου Γέροντος στο κοιμητήριο της Μονής και την ασπάζονται με πολλή ευλάβεια.Καί εμείς την προσκυνήσαμε και, με την ευλογία του γέροντος Αγάθωνος, πριν πολλά χρόνια, ελάβαμε λίγο λειψανάκι από τα κροταφικά οστέα.

Από αυτά, ο μακαρίτης παπα Ευθύμιος, εφημέριος της πατρίδας του γέροντος, της Φυτειάς, έβαλε σε ασημένια λειψανοθήκη το τεμάχιο που, με την ευλογία του σεπτού ποιμενάρχη μας, του δώσαμε. Και το προσκυνούσε σε κάθε ιερή ακολουθία, εκεί στον ενοριακό ναό του χωριού του.Δεν είναι λίγοι και αυτοί που επικαλούνται και ζητούν την βοήθεια του οσίου πατρός, και μάλιστα σε καιρό πειρασμού. Εφέτος λοιπόν έκλεισαν εκατό χρόνια από την αποταγή του Αντωνίου Μάστορα και πενήντα από την κοίμηση του ιδίου, του μακαριστού και οσίου Γέροντος Φιλαρέτου Κωνσταμονίτου.

Μακάρι να μας συντροφεύει η πατρική του ευχή και προσευχή.

Αρχιμ. Πορφύριος Μπατσαράς

ΠΗΓΗ.Περιοδικό ΠΑΥΛΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

http://fdathanasiou.wordpress.com

Ιερομόναχος Φιλάρετος Κωνσταμονίτης (1890 - 29 Ιανουαρίου 1963)

Εικοσάχρονος εισήλθε στην ευαγή μάνδρα του αγίου πρωτομάρτυρος Στεφάνου, στη μονή Κωνσταμονίτου, από τη Φυτιά της Βέ­ροιας το 1912. Εκάρη μοναχός το 1915. Η αυτογνωσία, αδελφογνωσία και θεογνωσία από νωρίς τον χαρακτήριζαν. Δεν είχε κοσμική σοφία αλλά θείο φωτισμό. Καρπός του Αγίου Πνεύματος η πραότητά του, η μειλιχιότητα, η απλότητα, η σεμνότητα, η ταπεινότητα και γλυκύτητά του προς πάντες. Η ακακία του, η προσήνεια, η λιτότητα, η αοργησία και η καθαρότητά του τον στόλιζαν παντού και πάντοτε. Καθάρθηκε, φωτίσθηκε, τελειώθηκε.

Διήλθε διάφορα διακονήματα της μονής ως κελλάρης στα μετόχια, εκκλησιαστικός στο Καθολικό και όπου αλλού τον καλούσε η υπακοή. Πέντε δεκαετίες έζησε αθόρυβα και ησύχια στο κοινόβιο, τις τέσσερις από αυτές ως άοκνος και καθημερινός λειτουργός του Υψίστου. Ζούσε για να λειτουργεί. Χαιρόταν απεριόριστα τις καθημερινές θείες Λει­τουργίες. Η καρδιά του σκιρτούσε από άφατη αγαλλίαση.

Ο ταπεινός παπάς της Κωνσταμονίτου ήταν ένας σπάνιος κι εξαιρετικός λειτουρ­γός όλο φως, χαρά και ειρήνη ανεκλάλητη. Λειτουργούσε με δάκρυα κατανύξεως. Συλλειτουργούσε με αγγέλους. Δεν πατούσε στη γη. Τη Λειτουργία συνέχιζε στο κελλί του, πάλι με δάκρυα, διαβάζοντας το Ευαγγέλιο, τον Ευεργετινό, τον όσιο Εφραίμ τον Σύρο.

Ως ηγούμενος, από το 1949, διατήρησε τη φιλάρετη βιοτή του απαραχάρακτα. Με την καλοκαγαθία του έριχνε στο φιλότιμο τους μοναχούς του. Τους διόρθωνε με την υπομονή του και τη θερμή προσευχή του. Δεν δυσκολευόταν διόλου ως ηγούμενος συχνά να παίρνει τη θέση και του τελευταίου διακονητή. Διατήρησε έως του τέλους του αξιοθαύμαστη ακτημοσύνη. Πολλά περιστατικά του ένθεου βίου του πιστοποιούν το προορατικό του χάρισμα. Ιδιαίτερη αγάπη είχε στην Παναγία, προς την οποία πολλές φορές την ημέρα έλεγε τους Χαιρετισμούς της. Ευχό­ταν εγκάρδια στο κάθε παιδί του· «Η Παναγία να σ’ έχει κάτω από το φουστάνι της!». Όλο του τον βίο κάλυπτε μία μακαρία και απαράμιλλη απλότητα, μία σπάνια παιδική αθωότητα, που συγκροτούσε μία εξαιρετική πνευματικότητα. Τούτο φανερωνόταν στη διάκρισή του ως Πνευματικού, στην ελεημοσύνη στους αναγκεμένους, στην κατάνυξη στις θείες Λειτουργίες.

Ο παπα-Φιλάρετος υπήρξε ολιγογράμματος αλλά αληθινά σοφός, κο­ντός στο ανάστημα, υψηλός στο ταπεινό φρόνημα, απλός αλλά αγαθός, ισχνόφωνος αλλά γλυκόλογος, φιλάσθενος στο σώμα, υγιέστατος στην ψυχή, φτωχός στα υλικά, πλούσιος στα πνευματικά. Ανεπαύθη εν Κυρίω στις 29.1.1963. Ο ένθερμος φιλοαθωνίτης εκδότης Σωτήριος Σχοινάς έγραφε περί αυτού: «Ο μεταστάς αφήκεν εις την Μονήν κενόν δυσαναπλήρωτον, διότι ήτο ο αγιώτερος των αγιορειτών Πατέρων και κατά τινας αγιορείτας, σημειοφόρος. Ούτος διεκρίνετο διά την παιδι­κήν απλότητα και σεμνότητα και ως τοιούτος εξετιμάτο από όλην την αδελφότητα του Κωνσταμονίτου και από όλον το Άγιον Όρος. Οι πα­τέρες της Μονής του τον είχον ως πραγματικόν πατέρα και διά τούτο μετά πολλών δακρύων τον απεχωρίσθησαν». Γι’ αυτό στην ανακομιδή του τα οστά του ήταν κατακίτρινα σαν κεχριμπάρι και στην κάρα του είχε σχηματιστεί σταυρός, αναδίδοντας μία υπέροχη ευωδία. Έντονα τα στοιχεία της χάριτος του Θεού. Δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Έτσι κοσμεί τους ουρανότρωτους δούλους του ο Πανάγαθος Θεός.

Ο μακαριστός Γέροντας Παΐσιος ο Αγιορείτης (†1994) αναφέρει περί αυτού ότι με την καθαρότητά του έβλεπε το παρελθόν και το μέλ­λον, τις σκέψεις, τα διανοήματα και τους διαλογισμούς των ανθρώπων, ακόμη και τί είχαν στην τσέπη τους … Τις νοσοκόμες στο νοσοκομείο νόμιζε για αγγέλους … Την αγία ευχή του νά ’χουμε.

Πηγές – Βιβλιογραφία

Σωτηρίου Σχοινά, Φιλάρετος Κωνσταμονίτης, Αγιορειτική Βιβλιοθήκη 321-322/1963, σ. 213. Ιωαννικίου Κοτσώνη ιερομ., Ανθοδέσμη από το Περιβόλι της Παναγίας, Κουφάλια Θεσσαλονίκης 1992, σσ. 103-169. Παϊσίου Αγιορείτου μοναχού, Αγιορείται Πατέρες και Αγιορείτικα, Σουρωτή Θεσσαλονίκης 19943, σσ. 62-64.

Πηγή: Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου, Μέγα Γεροντικό, τ. Β΄, εκδ. Μυγδονία σ. 691-693

http://www.pemptousia.gr

Η γενέτειρά του τίμησε τον Προηγούμενο Φιλάρετο Κωνσταμονίτη, 50 χρόνια μετά την κοίμησή του

Στο πλαίσιο των ΙΘ΄ Παυλείων διοργανώθηκε το βράδυ της Δευτέρας 17 Ιουνίου στο  κυριολεκτικά κατάμεστο Πολιτιστικό Κέντρο Φυτιάς Εσπερίδα αφιερωμένη στην οσιακή μορφή του γέροντα Φιλάρετου Κωνσταμονίτη που κατάγονταν από τη Φυτιά και φέτος συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από την κόιμησή του.

Χαιρετισμό απηύθυνε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων ενώ εισηγήσεις έγιναν α) από τον ιερολογιώτατο Διάκονο π. Αθανάσιο Βουδούρη που κατάγεται από την Φυτιά και διακονεί στην Κύπρο, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Φιλάρετος Κωνσταμονίτης. Ένας αγιορείτης ηγούμενος από τη Φυτιά Ημαθίας» και β) ο πανοσιολογιώτατος αρχιμ. Πορφύριος Προδρομίτης, ηγούμενος της ιεράς μονής Τιμίου Προδρόμου Σκήτεως Βεροίας, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Πατήρ Φιλάρετος (Μάστορας) ένας ακόμη Ημαθιώτης όσιος».

Την εκδήλωση παρουσίασε με επιτυχία ο οσιολογιώατος μοναχός Παντελεήμων Προδρομίτης.

Ο χαιρετισμός του σεβασμιωτάτου:

«Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας ὀργανώνει κατά τόν τρέχοντα Ἰούνιο τά ΙΘ´ Παύλεια πρός τιμήν τοῦ ἱδρυτοῦ της ἁγίου ἐνδόξου ἀποστόλου Παύλου ὑπό τόν γενικό τίτλο «Ἐξουσία καί διακονία κατά τόν ἀπόστολο Παῦλο».

Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, περισσότερο ἴσως ἀπό τόν ἄνθρωπο κάθε ἄλλης ἐποχῆς, ἐπιλέγει μεταξύ ἐξουσίας καί διακονίας τήν πρώτη, καί θεωρεῖ ἀδιανότητο καί ἐνδεχομένως ταπεινωτικό, ὅταν κατέχει τήν ἐξουσία, νά ἀσκήσει ἀντ᾽αὐτῆς τή διακονία. Ἄν ὅμως αὐτό ἰσχύει γιά τούς συνηθισμένους ἀνθρώπους, δέν ἰσχύει γιά τούς ἁγίους, δέν ἰσχύει γιά ὅλα ἐκεῖνα τά πιστά τέκνα τῆς Ἐκκλησίας πού ἀκολουθοῦν στή ζωή τους μέ ἀποφασιστικότητα τό παράδειγμα τοῦΧριστοῦ καί τό παράδειγμα τῶν ἁγίων· γιά ὅλους ἐκείνους τούς ζηλωτές τῶν πατρικῶν παραδόσεων πού ἔχουν ὡς στόχο καί σκοπό τῆς ζωῆς τους ἀπό ὅποια θέση καί ἄν βρίσκονται τή διακονία, καθώς αὐτή εἶναι ἔκφραση ἀγάπης, εἶναι μίμηση τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἀσφαλής ὁδός σωτηρίας.

Ἕνα ἀπό αὐτά τά πιστά τέκνα τῆς Ἐκκλησίας μας, μία ἁγία ψυχή πού ἔζησε στόν αἰῶνα μας καί ἀνῆλθε τήν οὐρανοδρόμο κλίμακα μέ τήν ἄσκηση καί τήν προσευχή, μέ τήν ταπείνωση καί τήν ἀγάπη, ἕνα Γέροντα πού μετέτρεψε τή διακονία σέ διαρκές βίωμα τῆς ζωῆς του ὄχι ἀπό ἀνάγκη ἀλλά ἀπό ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τόν ἄνθρωπο, μνημονεύουμε καί τιμοῦμε σήμερα. Πρόκειται, βεβαίως, γιά τόν μακαριστό Γέροντα Φιλάρετο Κωνσταμονίτη, τόν εὐκλεῆ γόνο τῆς Φυτειᾶς, στόν ὁποῖο θελήσαμε νά ἀφιερώσουμε τήν Ἑσπερίδα αὐτή πού πραγματοποιεῖται ἐδῶ στή γενέτειρά του, μέ ἀφορμή τή συμπλήρωση 50 ἐτῶν ἀπό τήν ὁσιακή κοίμησή του.

Καί ἀποτελεῖ ὄντως εὐλογημένη συγκυρία αὐτή ἡἐπέτειος γιατί ὁ μακαριστός Γέροντας Φιλάρετος ἀποτελοῦσε τήν προσωποποίηση τοῦ ἀνθρώπου πού ζεῖγιά νά διακονεῖ τούς ἄλλους, πού ζεῖ γιά νά προσφέρει στούς ἀδελφούς του χωρίς νά ὑπολογίζει τόν προσωπικό του κόπο καί τόν προσωπικό του χρόνο.

Δέν εἶναι ἄλλωστε τυχαῖο ὁ τίτλος πού ἐπέλεξε γιά ἕνα ἀπό τά κεφάλαια τῆς βιογραφίας τοῦ μακαριστοῦΓέροντα ὁ συγγραφέας της, ἀρχιμανδρίτης Ἰωαννίκιος, στή σειρά «Σύγχρονες ἁγιορείτικες μορφές» καί στό ὁποῖο περιγράφει μία ἀπό τίς μακροχρονιότερες περιόδους τῆς ζωῆς του, αὐτή τῆς ἡγουμενίας του στή Μονή Κωνσταμονίτου. Καί τόν ἐπιλέγει ἀπό τά λόγια τοῦἴδιου τοῦ Χριστοῦ, δείχνοντας ὅτι αὐτόν ἀκριβῶς τόν δρόμο καί τόν τρόπο ἐπέλεξε στή ζωή του ὁ Γέρων Φιλάρετος.

«Ὁ ἡγούμενος ὡς ὁ διακονῶν …» αὐτός εἶναι ὁτίτλος πού δέν τόν ἀφήνει ἀτεκμηρίωτο. «Ὡς ἡγούμενος», γράφει, «ἔκανε τίς πιό εὐτελεῖς ἐργασίες … Τόν συναντοῦσες τόν γέροντα, ἄλλοτε νά ζυμώνη ὁ ἴδιος πρόσφορα, ἄλλοτε στό φοῦρνο, ἄλλοτε στό ραφεῖο … Ὁἅγιος καθηγούμενος δέν φοβόταν μήπως ῾λερώση’ τά χέρια του μέ κατώτερα τῆς ποιμαντικῆς ἔργα. Μᾶλλον γνώριζε νά ἐξαγιάζη μέ τά ταπεινά ἔργα τά χέρια του τά μυρωμένα ἀπό τήν ταπείνωση καί τούς κόπους καί νά τά προσφέρη στήν ὑπηρεσία τῆς θείας καί ἱερᾶς Μυσταγωγίας. Τό ἀξίωμα τῆς ἡγουμενίας ἦταν ἀδύνατον νά μεταβάλλη τόν ζυμωμένο μέ τήν ταπείνωση καί τήν ἁπλότητα χαρακτήρα τοῦ παπα-Φιλάρετου».

Ἔτσι τόν περιγράφει ὁ βιογράφος ἀκολουθῶντας τίς μαρτυρίες τῶν πατέρων τῆς μονῆς καί ἄλλων Ἁγιορειτῶν πού τόν γνώρισαν καί τόν ἔζησαν ἀπό κοντά, καί δικαιώνοντας ἔτσι τά λόγια τοῦ Χριστοῦ πού εἶχε κάνει σύνθημα τῆς ζωῆς του ὁ μακαριστός Γέροντας Φιλάρετος, ἀπό τήν πρώτη στιγμή πού ἔφθασε στό Ἅγιο Ὄρος, παρακινημένος ἀπό τήν προτροπή τοῦ μεγαλομάρτυρος ἁγίου Δημητρίου, τόν ὁποῖο πῆγε νά προσκυνήσει στόν τάφο του κατά τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς του καί ἡμέρα τῆς παραδόσεως τῆς Θεσσαλονίκης στόν ἑλληνικό στρατό, στίς 26 Ὀκτωβρίου τοῦ 1912.

Τό ἴδιο ἐκεῖνο βράδυ ἐμφανίσθηκε στόν ὕπνο του ὁ μεγαλομάρτυς ἅγιος, ὁ ἁγνός καί παρθένος, καί τοῦ ὑπέδειξε τήν ὁδό τῆς ἀγγελικῆς ζωῆς τῶν μοναχῶν στόν οὐρανογείτονα ἀλλά καί γείτονα τῆς Θεσσαλονίκης Ἄθωνα. Ὁ Γέροντας Φιλάρετος εἶχε μόλις ἐπιστρέψει ἀπό τήν Ἀμερική καί ὁ ἅγιος Δημήτριος τόν παρότρυνε: «Μήν πηγαίνης στό χωριό σου. Φῦγε γιά τό Ἅγιον Ὄρος, νά γίνης μοναχός».

Καί ὁ νεαρός Ἀντώνιος, ὅπως ἦταν τό βαπτιστικό ὄνομα τοῦ Γέροντα, ὑπάκουσε στήν οὐράνια αὐτή προτροπή καί ἀπό τότε δέν ἔπαυσε νά ὑπακούει ποτέ, σέ ὅλη του τή ζωή. Καλλιέργησε τήν ὑπακοή μαζί μέ τήν ταπείνωση καί τήν ἀγάπη, μαζί μέ τήν προσευχή καί τή διαρκῆ λειτουργική ζωή. Γιατί διακονία χωρίς ταπείνωση δέν εἶναι ἐφικτή· ἄν ὁἄνθρωπος νομίζει πώς εἶναι σπουδαῖος καί σημαντικός καί μεγάλος καί ἀνώτερος ἀπό τούς ἄλλους γύρω του εἶναι ἀδύνατο νά θελήσει νά γίνει αὐτός ὑπηρέτης τους· νά γίνει αὐτός πού θά σκύψει σάν τόν Χριστό νά τούς πλύνει τά πόδια· νά γίνει αὐτός πού σάν τόν καλό Σαμαρείτη θά σταματήσει τό ταξίδι του καί θά κατεβεῖ ἀπό τό ὑποζύγιό του γιά νά ἀνεβάσει σ᾽ αὐτό τόν «ἐμπεσόντα εἰς τούς ληστάς» καί τραυματισμένο Ἰσραηλίτη· νά γίνει αὐτός θυσία γιά τούς ἄλλους, νά σταυρωθεῖ γιά τή δική τους ἀνάσταση.

Αὐτός ἦταν ὁ Γέροντας Φιλάρετος, ὁ ἄνθρωπος τῆς ταπεινώσεως καί τῆς ἀγάπης, πού δέν φρόντιζε μόνο νά ἀναπαύει καί νά προσφέρει στούς γύρω του ὅταν ἦταν ὑποτακτικός καί εἶχε τά δύσκολα διακονήματα τοῦ κελλάρη καί στή συνέχεια τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ, ἀλλά καί ὅταν στή συνέχεια ἔγινε ἐφημέριος τῆς Μονῆς καί ἡγούμενος. Αὐτός ἦταν παρών πάντοτε καί παντοῦ γιά νά ἐξυπηρετήσει καί νά διακονήσει τούς πάντες σέ τέτοιο μάλιστα σημεῖο πού ὅσοι δέν τόν γνώριζαν δέν ἀναγνώριζαν στό πρόσωπό του τόν ἡγούμενο τῆς Μονῆς. Διακονοῦσε τούς πάντες καί παρά τό βάρος τῆς ἡλικίας καί τῶν εὐθυνῶν, γιατί ἡ διακονία, ἡ προσφορά, τοῦ ἐλάφρυνε αὐτό τό βάρος, γιατί ἡ διακονία ἦταν γιά τόν Γέροντα σάν τήν προσευχή, σάν τή θεία Λειτουργία πού τόν ἀποσποῦσε ἀπό τά γήινα καί τόν ἀνέβαζε στά οὐράνια,ὥστε ὁρισμένες φορές νά ἐξομολογεῖται στό τέλος μιᾶς κοπιώδους ἀγρυπνίας, ὄχι γιά νά ὑπερηφανευθεῖ ἀλλά γιά νά ἐκφράσει τή διάθεση τῆς ψυχῆς του καί τήν ἀγάπη του γιά τόν Θεό καί τή ἀκοίμητη λατρεία του: «θά μποροῦσα νά ἀρχίσω ἄλλη μία ἀγρυπνία τώρα».

Αὐτόν τόν ἄνθρωπο τῆς διακονίας, αὐτό τόν μοναχό τῆς πλήρους ὑπακοῆς καί ταπεινώσεως, αὐτόν τόν οὐράνιο ἄνθρωπο μνημονεύουμε σήμερα, «ἀναθεωροῦντες τήν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς» του ἐδῶ στήν ἐπίγεια πατρίδα του, τήν ὁποία ἔστω καί ἐάν ἐγκατέλειψε νεαρός, εἶναι βέβαιο ὅτι θά τήν εἶχε πάντοτε στίς προσευχές του. Τόν μνημονεύουμε γιά νά τιμήσουμε τήν ὁσιακή βιοτή του καί νά τήν προβάλλουμε ὡς παράδειγμα ἀρετῆς, ἁγιότητος καί διακονίας πρός τόν συνάνθρωπο σέ μιά ἐποχή πού ἔχουμε ἀνάγκη νά ἐμπνευσθοῦμε καί νά ἐνισχυθοῦμε στόν προσωπικό μας ἀγώνα ἀπό σεβάσμιες μορφές πού «ἠγωνίσαντο τόν καλόν ἀγῶνα» σάν αὐτή τοῦ Γέροντος Φιλαρέτου.

Στοιχεῖα ἀπό τή ζωή καί τήν πνευματική διαδρομή του θά μᾶς παρουσιάσουν ἀπόψε οἱ δύο ὁμιλητές μας, ὁπανοσιολογιώτατος καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Σκήτης Βεροίας, ὁ ὁποῖος ἀπό χρόνια προβάλλει μέ ἄρθρα καί ὁμιλίες του τή σεπτή μορφή τοῦ Γέροντα Φιλαρέτου, τόν ὁποῖο ἰδιαιτέρως εὐλαβεῖται, καί ὁἱερολογιώτατος διάκονος π. Ἀθανάσιο Βουδούρη, γόνος τῆς γενετείρας τοῦ μακαριστοῦ Γέροντα, τῆς Φυτειᾶς.

Τούς εὐχαριστῶ θερμά καί τούς δύο πού μέ τίς εἰσηγήσεις τους συμβάλλουν στήν προβολή τῆς ὁσιακῆς προσωπικότητος τοῦ Γέροντος Φιλαρέτου, ἡ ζωή τοῦ ὁποίου ἀποτελεῖ παράδειγμα διακονίας γιά ὅλους μας, ἰδιαιτέρως σέ μία ἐποχή ἐγωιστική καί ἐξουσιαστική ὅπως ἡ δική μας, καί σᾶς καλωσορίζω ὅλους στήν Ἑσπερίδα αὐτή μνήμης καί σεβασμοῦ πρός τόν μακαριστό Γέροντα Φιλάρετο τόν Κωνσταμονίτη».

http://www.imverias.gr

Ο Γέροντας Φιλάρετος, Προηγούμενος της Ιεράς Μονής Κωνσταμονίτου

Είναι συνήθης ο δρόμος που οδηγεί στον μοναχικό βίο τους νέους και τις νέες κάθε εποχής. Πολλώ δε μάλλον η μέρα πού επανδρώνονται συνεχώς και τα πλέον ασκητικά μέρη και ακούγονται σ' αυτά, ψαλμωδήματα και ευχές. Όμως κι αν ακόμη ζούμε την κατά συρροήν προσέλευση στο μοναδικό πολίτευμα αφιερωμένων ψυχών, εντούτοις δεν διανύουμε τον χρυσό αιώνα του μοναχισμού, ούτε καν έχουμε ιδιαίτερη ποιοτική και πνευματική ακμή.

Οι δεκαετίες των σύγχρονων καιρών υπαγορεύουν στον άνθρωπο μια παθολογική αγάπη του «εγώ». Είμαστε οι κατ' εξοχήν Homo Egoist και συνεπώς ασχολούμενοι με την αυτοπροβολή μας, με την αχαλίνωτη εγωκεντρικότητά μας, όταν ακόμη και η «άσκηση» μας γίνεται για να εξυπηρετήσει την φιλαυτία μας, δεν είναι δυνατόν να έχουμε επαφή με τον ταπεινούμενο καθημερινώς Θεό, αυτόν πού γεννήθηκε σε σταύλο και θερμάνθηκε από τα χνώτα των βοδιών, ή πού έσκυψε το κεφάλι στο κτίσμα του για να βαπτιστεί απ' αύτό.

Τον καιρό πού έφθινε αριθμητικά ο μοναχισμός, έζησε ο συντοπίτης μας, πολύ λίγο γνωστός, Γέροντας Φιλάρετος από το Τσώρνοβο της Βέροιας (τη σημερινή Φυτιά) πού διετέλεσε ηγούμενος της Ιεράς Μονής Κωνσταμονίτου του Αγίου Όρους. Βεβαίως και δεν έζησε την σημερινή αύξηση των μοναχών, έζησε όμως κάτι από την ανθοφορούσα ακμή του μοναχισμού είτε αναστρεφόμενος ευλαβή γεροντάκια, είτε έχοντας τις προσωπικές του εμπειρίες.

Το μοναχολόγιο της Αγιορείτικης και άκρως ασκητικής Μονής Κωνσταμονίτου, αναφέρει: «έγεννήθη εις το χωρίον Φυτιά Βεροίας της Μακεδονίας κατά το έτος 1890 εκ πατρός Γεωργίου Μάστορα και μητρός Αικατερίνης Στεργίου. Βαπτισθείς δε ωνομάσθη Αντώνιος. Εκοινοβίασε εν τη Ιερά ημών μονή τον Νοέμβριον του 1912 και εκάρη μοναχός μεγαλόσχημος τον Απρίλιον του έτους 1921 και πρεσβύτερος τον Οκτώβριον του 1924. Εξελέγη ως Καθηγούμενος τον Μάρτιον του 1949 και εγκαθιδρύθη την 21ην Μαΐου. Τη 28η Ιανουαρίου 1963, ήμερα Κυριακή, μνήμη του Οσίου Έφραίμ του Σύρου, εκοιμήθη εν Κυρίω κατά την ώραν πού ανεγινώσκετο ακριβώς ο Άμωμος...».

Ο ίδιος απέφυγε τους πειρασμούς από τα πρώτα του νεανικά χρόνια, ακόμη κι όταν εργάστηκε στην Αμερική. Επέστρεψε στην Ελλάδα και βρέθηκε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης την ήμερα πού παραδίνονταν από τους Τούρκους στους Έλληνες. Προσκύνησε στον τάφο του Μεγαλομάρτυρα Δημητρίου, ο οποίος του εμφανίστηκε στον ύπνο και τον ενέτειλε να μη γυρίσει στη Φυτιά αλλά να πάει στο Άγιον Όρος για να γίνει μοναχός. Για να μπει στο Όρος ζήτησε τη βοήθεια ενός αγωγιάτη, ό όποιος μετέφερε τα πράγματα του. Όταν στάθμευσαν στην πρώτη μονή (τη Μονή Κωνοταμονίτου), ο νεαρός Αντώνης έδωσε όλα τα μπαγκάζια πού είχε από την Αμερική, όλο το κομπόδεμα του, ακόμη και τα ρούχα πού φορούσε στον αγωγιάτη και τον έστειλε πίσω. Με τέτοιο ευλογημένο ξεκίνημα, χωρίς ορθολογισμούς και υπολογισμούς και «συμβολαιογραφικές πράξεις» μπήκε ό ευλαβής νέος οτο μοναστήρι. Χωρίς να το γνωρίζει, γνωρίζοντας μόνον πώς θέλει να ζήσει κατά Θεόν!

Χρειάστηκε ως αρχάριος να δουλέψει σε μετόχια εκτός Όρους, όπου συνανοστράφηκε γυναίκες ή παιδιά, αλλά το βλέμμα του ήταν πάντα χαμηλωμένο. Αρρώστησε μάλιστα εκεί άσχημα κι έκαμε 6 μήνες σε προφυματικά στάδιο αλλά ή επέμβαση του ιδιαίτερου προστάτου της Μονής του, του Αγ. Πρωτομάρτυρας Στεφάνου, τον απεκατέστησε υγιή και άφησε τους ιατρούς θαυμάζοντες να λέγουν «Έχει πνεύμονες παιδιού 3 ετών».

Αφότου χειροτονήθηκε ιερέας δεν σταμάτησε να λειτουργεί κάθε μέρα. Αδιάκοπα, ακούραστα, ταπεινά, ασταμάτητα. Μέρα χωρίς λειτουργία του φαινόταν νεκρή. Όταν ξέσπασε φωτιά στο δάσος παρακείμενης Μονής πήρε και λιτάνευσε την εικόνα της Παναγίας στα όρια του δάσους της Κωνσταμονίτου με αποτέλεσμα ή φωτιά να φθάσει μέχρι τα εκεί καί να σβήσει μόνη της. Αρκετά περιστατικά αποδεικνύουν και την χάρη της προόρασης πού είχε λάβει ό Γέροντας. Την ήμερα πού θα πέθαινε ή αδελφή του στη Φυτιά, είπε στους πατέρες της Μονής: «Πατέρες να προσευχηθούμε για την αδελφή μου, σήμερα αναχωρεί...».

Ως πνευματικός έβαζε μονίμως τον ίδιο κανόνα σε όλους: Να διαβάζουν τους χαιρετισμούς της Παναγίας, τουλάχιστον μία φορά την ήμερα με ένα κερί αναμμένο μπρος στην εικόνα Της. «Μάλωνε» τα καλογεράκια του λέγοντας «Γιατί δεν αγαπάτε την Παναγία;». Μάλιστα κάποτε του εξομολογήθηκε ένας Βούλγαρος μοναχός πού μιλούσε σπαστά ελληνικά, αλλά ό κανόνας ήταν ίδιος: να διαβάζει τους Χαιρετισμούς της Παναγίας! Ο Βούλγαρος μοναχός έδειξε το σλαβόφωνο βιβλίο του στον Γέροντα για να του υποδείξει τους Χαιρετισμούς. Ο Γέροντας υπολογίζοντας από τα αρχιγράμματα και τους τίτλους κατάλαβε σε ποιο σημείο είναι και για να το επιβεβαιώσει ρώτησε να του μεταφράσει, ό μοναχός, τι έγραφε στο συγκεκριμένο σημείο. Ο Βούλγαρος είπε «Πήραν χαμπάρ' οι τσουμπάνιδες...». Κι ό Γέροντας γελώντας συμφώνησε, λέγοντας «καλά, καλά αυτό είναι!». Επρόκειτο βεβαίως για τον στίχο των Χαιρετισμών «Ήκουσαν οι ποιμένες...»!

Ο νους του ήταν απλοϊκός και συνεπώς αδέσμευτος στο να ανέρχεται οτον ουρανό. Το ανάστημα του κοντό και συνέβαλε στην ταπείνωση του. Το τέλος του ήταν ήσυχο. Στό κρεβατάκι του λίγο ταλαιπωρημένος από όσα παραχώρησε ο Κύριος, την ώρα του Όρθρου, τη στιγμή που αναγιγνώσκονταν ό Άμωμος εξέπνευσε ήρεμα και αθόρυβα. Ο ηγούμενος της Διονυσίου, ο πολύς Γέροντας Γαβριήλ, διαμαρτυρήθηκε πού δεν ειδοποιήθηκε για την εξόδιο ακολουθία. Έσκυψε όμως στον φρέσκο τάφο του Γέροντα και στο μαντηλάκι του πήρε χώμα μαζί του για ευλογία! Τέτοιας φήμης και σεβασμού έτυχε ό Γέροντας Φιλάρετος ό συντοπίτης μας...

Στή φωτογραφία πού παραθέτουμε (πάνω) ό Γέροντας Φιλάρετος είναι φωτογραφημένος στο φωτογραφείο των Καρυών του Αγίου Όρους με τον αδελφό του Θωμά. 

Στόν βίο του Γέροντα, πού κυκλοφορεί στις θαυμάσιες εκδόσεις της Ι.Μ. Παρακλήτου, Σύγχρονες Αγιορείτικες Μορφές, αναφέρεται πώς πήγαινε τακτικά ο Θωμάς και έβλεπε τον Γέροντα Φιλάρετο. Μια φορά όμως είχε κακό σκοπό: θέλησε να ξεγελάσει τον Γέροντα, να τον πάρει μαζί του για να δει και να μεταλάβει τάχα την γριά μητέρα τους, αλλά με απώτερο σκοπό να τον εξαναγκάσουν οι Φυτιώτες να παραμείνει ως εφημέριος του χωρίου τους! Το βράδυ πού έπεσε να κοιμηθεί ό Θωμάς στο μοναστήρι, εμφανίστηκε αγριεμένος ό Αγ. Πρώτομάρτυς Στέφανος και τον επέπληξε αυστηρότατα για το δόλο του. Την επόμενη ήμερα τρομαγμένος ό Θωμάς αποκάλυψε την υπόθεση στον αδελφό του. Μόνον έκαμαν τον κόπο να βγάλουν την φωτογραφία αυτή για να τη στείλουν στη μητέρα τους. Κι ή φωτογραφία αυτή περιήλθε στα χέρια μας μετά από προσφορά της κόρης του Θωμά, ήδη κεκοιμημένης και αυτής, της Αικατερίνης.

Αξίζει βεβαίως να γίνουν περισσότερες ενέργειες και καταγραφές για να μαθευτούν όσο το δυνατόν περισσότερα για τον θεοφόρο συμπολίτη μας, ο οποίος ευελπιστούμε, ότι εύχεται και για την ιδιαίτερη πατρίδα του και τους χοϊκούς συμπολίτες του.

www.proskynitis.blogspot.com

του Αρχιμ.Παλαμά

ηγουμ.Ι.Μ.Θεοτόκου Καλλίπετρας

περιοδικό ''Παύλειος Λόγος'